Taklit Becerileri Programının Amacı
Taklit becerilerini geliştirebilme
Taklit Becerileri Programının Kazanımları
Kaba motor becerileri taklit eder.
Öncü motor becerileri taklit eder.
Yüz ifadesini taklit eder.
İki basamaklı motor becerileri taklit eder.
Üç basamaklı motor becerileri taklit eder.
Kurallı grup hareketlerini taklit eder.
Ünlü, ünsüz sesleri taklit eder.
Heceleri taklit eder.
Çevresel sesleri taklit eder.
Alçak ve yüksek sesleri taklit eder.
Sözcükleri taklit eder.
Nesneleri hareketleriyle ve sözcükleriyle taklit eder.
Tümceleri taklit eder.
Sözcüklerden tümce oluşturur.
Tümceleri etkinliklerde kullanır.
Programın süresi 500 ders saatidir.
Taklit Becerileri Programının Uygulanması
Motor taklit becerileri hiyerarşik bir sıra izlemekle birlikte bireyin performansına bağlı olarak kendi içindeki sıralama değiştirilebilir.
Nesneli kaba motor becerileri taklidi öğretim sürecinde kovaya küp atma, oyuncak arabayı itme, çubuğa halka takma, sopayla trampete vurma, bebeği öpme, çay tabağına çay bardağı koyma, tencere kapağı açma vb. beceriler çalışılmalıdır.
Nesnesiz kaba motor becerileri taklidi öğretim sürecinde elle dize vurma, ayağı havaya kaldırma, Ayağa kalkıp oturma, eli/kolu havaya kaldırma, bay-bay yapma, ayak-ayaküstüne atma, öpücük verme, uyuma, yemek yeme, su içme, diş fırçalama vb. eylem taklitleri çalışılmalıdır.
Öncü motor beceri taklidi öğretim sürecinde elle yumruk yapma, işaret parmağıyla işaret etme, işaret parmağıyla vücut bölümlerine dokunma, işaret parmağıyla öbü elin avuç içine dokunma, nanik yapma, parmak kaldırma gibi taklitleri çalışılmalıdır.
Yüz ifadelerini taklidi öğretim sürecinde, üfleme, ağız açma, dil çıkarma, dudakları kavuşturma, dişleri birbirine vurma, öksürme, gülme, başı hayır anlamında iki yana sallama, başı evet anlamında yukarı aşağı sallama, mutlu/üzgün vb. yüz ifade taklitleri çalışılmalıdır.
İki basamaklı motor becerileri taklit etme öğretim sürecinde iki basit hareketi doğruşekilde ve doğru sırada taklit etmesi gereklidir. Örneğin: önce alkış yapar sonra ayağa kalkar.
Üç basamaklı motor becerileri taklit etme öğretim sürecinde üç basit hareketi doğruşekilde ve doğru sırada taklit etmesi gereklidir. Örneğin: önce alkış yapar sonra ayağa kalkar daha sonra parmağını şaklatır.
İki ve üç basamaklı motor becerileri taklit etme öğretim süreci desenlenirken bireyin performansına göre nesneli ya da nesnesiz kaba motor, ince motor, yüz hareketi/ifadesi taklitleri karışık olarak sunulabilir.
Grup içinde motor taklit becerilerini öğretim sürecinde bireyin kazanmış olduğu taklit becerileri grup içerisinde ve grupla birlikte yapması amaçlanmalıdır.
Motor taklit becerilerinin öğretimi yaygın gelişimsel bozukluklar yelpazesinde yer alan bireylerin ortak dikkat, dikkatin sürekliliği, organizasyon, el-göz koordinasyonu, beden algısı, boşluk algısı (uzamsal algı) vb. becerilerin geliştirilmesinde önemlidir.
Nesneli kaba motor becerileri öğretim sürecinde mümkün olduğunca bireyin bildiği, tanıdığı nesnelerden yola çıkılarak, birey için ilgi ve dikkat çekici materyaller kullanılmalıdır.
Taklit becerilerinin genelleştirilmesi ve günlük hayatta da kullanılması için bireye ev ortamında da benzer çalışmaların yaptırılması sağlanmalıdır.
Sözel taklit becerilerindeki kazanımlar kendi içinde hiyerarşik bir sıra izlemektedir.
Öğretim yapılan ortam, bireyin dikkat düzeyine uygun şekilde yapılandırılmalıdır.
Ünlü-ünsüz sesleri taklit etme öğretim sürecinde bireyin çıkardığı seslerden başlanmalıdır.
Ünlü-ünsüz sesleri taklit etme öğretim sürecinde bireyin çıkardığı seslerden başlanmalıdır.
Seslerin seçiminde kolaydan zora, basitten karmaşığa doğru bir sıra izlenmelidir.
Hece taklitleri öğretim sürecinde iki sesten başlanıp üç ve daha fazla sesten oluşan heceleri taklit etme çalışılmalıdır.
Çevresel sesleri taklit etme öğretim sürecinde hayvan, taşıt, ev aletleri ve doğa vb. sesleri taklit etme çalışılabilir.
Alçak ve yüksek sesleri taklit etme öğretim sürecinde ünlü sesler arasındaki geçişlerden başlanıp hece geçişleri ile devam edilmelidir ( aaa-ooo, eee-ooo, üüü -uuu, iii-ııı, baa- boo, bee-böö, büü-buu gibi).
Sözcükleri taklit etme öğretim sürecinde bireyin alıcı dilinde var olan sözcüklerle başlanmalı daha sonra yeni sözcüklere geçilmelidir.
Nesneleri hareketleriyle ve sözcükleriyle taklit etme öğretim sürecinde, nesnelerin hareketleri ve o nesneye ait ses ya da sözcükleri taklit etme birlikte çalışılmalıdır (telefonu kaldırıp alo deme, davula vurup güm deme gibi).
Cümle ya da cümlecikleri taklit etme öğretim sürecinde bireyin taklit ettiği sözcüklerden oluşan cümlelerden başlanmalı daha sonra yeni cümlelere geçilmelidir.
Bildiği sözcükleri bilmediği sözcüklerle birleştirip oluşturduğu yeni cümlelere motor hareket yaparak sembolik oyun içinde kullanma öğretim sürecinde araba, sür; araba sür ya da bebek, uyut; bebek uyut gibi tümceler motor hareketleri ile birlikte kullanılabilir.
Sözel taklit becerilerinin genelleştirilmesi ve günlük hayatta da kullanılması için bireye ev ortamında da benzer çalışmaların yaptırılması sağlanmalıdır.
Sözel taklit becerilerinin öğretim sürecinde ses kayıt cihazı, bilgisayar yazılımları ve video kaydı gibi materyaller kullanılabilir.
Motor taklit becerilerinin öğretiminde kullanılabilecek yöntem ve tekniklerden bazılar şunlardır:
Sabit bekleme süreli öğretim yöntemi
Artan bekleme sureli öğretim yöntemi
Davranış öncesi ipucu ve sınama yöntemi
Davranış öncesi ipucu ve silikleştirme yöntemi
Aşamalı yardımla öğretim yöntemi
Eşzamanlı ipucu öğretim yöntemi
İpucunun giderek azaltılmasıyla öğretim yöntemi
Ayrık denemelerle öğretim yöntemi
Doğal dil yaklaşım yöntemi
Sağaltıcı dil yaklaşım yöntemi
Video modeliyle öğretim
MOTOR TAKLİT ÇALIŞMALARI
Kaba Motor
önce Motor
Yüz İfadeleri
GRUP HAREKETLERİN TAKLİT ÇALIŞMALARI
SÖZEL TAKLİT ÇALIŞMALARI
Ses
Sözcük
Cümle
Modülde Ölçme ve Değerlendirme
Bu Modülde Ölçme ve Değerlendirme süreci; kaba değerlendirme, öğretim öncesi değerlendirme, öğretim sürecini (ders saati) değerlendirme, son değerlendirme ve öğretim sonrası (dönem sonu) değerlendirme aşamalarından oluşmaktadır. Bu aşamalarIn her biri ile ilgili birer örnek ve örnek ile ilgili açıklamalar aşağıda verilmiştir.
- Kaba değerlendirme
a.Taklit becerileri değerlendirilirken Kaba Değerlendirme Formu’nda bağımsız olarak yapılan beceriler (+), bağımsız olarak yapılamayan beceriler (-) olarak işaretlenmelidir. Açıklama Bölümüne ise değerlendirme sırasındaki gözlemler yazılmalıdır.
b. Kaba Değerlendirme Formu’na kayıt yapılırken bireyin tepkilerine müdahale edilmemeli ve yardımda bulunulmamalıdır.
c. Kaba değerlendirme sonucunda aile ile iş birliği yapılarak BEP hazırlanmalıdır. Kaba Değerlendirme Formunda tüm kazanımlara yer verilmelidir.
- Öğretim öncesi değerlendirme
- Öğretim öncesi değerlendirme sonuçları, Performans Kayıt Tablosu’nda yer alan öğretim öncesi değerlendirme sütununa işaretlenmelidir.
b. Yapılan kaba değerlendirme sonucunda kaba motor becerileri taklit eder ve sözcükleri taklit eder kazanımI yetersiz olduğu ve bağımsız olarak yapılamadığı varsayılarak bir örnek hazırlanmıştır.
c. Öğretim öncesi değerlendirmede öncelikle ele alınan Kaba motor becerileri taklit eder. ve Sözcükleri taklit eder. kazanım analizi yapılarak alt basamaklara ayrılmıştır.
Öğretim öncesi değerlendirme sütununa kaba motor becerileri taklit etme ve sözcükleri taklit etme ile ilgili işaretleme yapılırken her bir alt basamak için bireye yönerge verilerek yapıp yapamadığına bakılır. Birey istenen beceriyi gerçekleştirirse forma (+) , gerçekleştiremiyorsa (-) olarak işaretlenir.
- Öğretim sürecini değerlendirme
- Öğretim sürecini değerlendirme sonuçları, her ders saati sonunda Performans Kayıt Tablosu’nda yer alan öğretim sürecini değerlendirme sütununa işaretlenir.
- Öğretim öncesi değerlendirme sonucunda bireyin bağımsız olarak yapamadığı Kaba motor becerileri taklit eder. ve Sözcükleri taklit eder. kazanımının alt basamaklarından bağımsız olarak yapamadıkları üzerinde öğretim yapılacaktır.
- Her ders saati öğretiminin sonunda bireyin becerinin hangi basamağında kaldığı Performans Kayıt Tablosu’na işlenir.
Performans Kayıt Tablosu’nun sonunda yer alan aile bilgilendirme Bölümüne, kaba motor becerileri taklit etmede hem öğretiminin hem de kalıcılığının sağlanabilmesi için evde yapılacak olan tekrarlar ile ilgili açıklamalarda bulunulmuştur.
- Öğretim süreci değerlendirme sütununa kaba motor becerileri taklit ve sözcükleri taklit ile ilgili işaretleme yapılırken her bir alt basamak için bireye yönerge verilir ve yapıp yapamadığına bakılır. Birey istenen beceriyi gerçekleştirirse ilgili sütuna (+) , gerçekleştiremiyorsa (-) olarak işaretleme yapılır.
- Son değerlendirme
Tüm kazanımlar için Performans Kayıt Tablosu’nda öğretim süreci değerlendirme basamakları gerçekleştiği (+ ya da B olarak işaretlendiği) zaman farklı soru ve materyallerle ezbere yapılıp yapılmadığını değerlendirmek amacıyla Son Değerlendirme Formu hazırlanmalıdır.
- Öğretim Sonrası Değerlendirme
- Bireyin gelişimi, öğretim sürecini değerlendirme sonuçlarına uygun olarak her ay sonunda Dönem Sonu Bireysel Performans Değerlendirme Formu’na işlenmiştir.
- Dönem Sonu Bireysel Performans değerlendirme Formu doldurulurken kazanımın öğretimine hangi ay içersinde başlanmış ise ilgili sütuna, kazanım gerçekleşti ise +, kazanım gerçekleşmedi ise – olarak işaretlenir. Gerçekleşmeyen kazanımın öğretimine bir sonraki ay içerisinde devam edilir, kazanım gerçekleştiyse + konur.
c.Dönem Sonu Bireysel Performans değerlendirme Formu dönem sonunda uygulayıcılar tarafından bireyin tekrar değerlendirilmesi için veli aracılığı ile RAM’a gönderilir.
Özel eğitim Değerlendirme Kurulu’nca önerilen süre sonunda birey için gerçekleştirilmesi amaçlanan kazanımlardan gerçekleştirilemeyen ya da öğretimi yapılamayan kazanımların gerekçeleri, ayrıntılı olarak: 1. öğretime hiç başlanmadı ise gerekçeleri 2. Öğretime başlanmış olmasına rağmen kazanım gerçekleştirilemedi ise hangi alt basamakta kalındığı RAM Bilgilendirme Bölümünde açıklanacaktır.
