Günlük Yaşam Becerileri Programının Amacı
Günlük yaşam becerilerini geliştirebilme
Günlük Yaşam Becerileri Programının Kazanımları
Yiyecek hazırlar.
Bulaşık Yıkar.
Mutfak tezgahını temizler.
Yemek masası hazırlar.
Yemek masası toplar.
Tabaklara yiyecek servisi yapar.
Bardaklara içecek servisi yapar.
Bulaşık makinesini boşaltır.
Bulaşık makinesine kirlileri yerleştirir.
Yatağını toplar.
Mobilyaların tozunu alır.
Yerleri siler.
Lavabo temizler.
Kirli çamarları ayırır.
Kirli eşyalarını uygun yere koyar.
Elde çamaşır yıkar.
Çamar makinesi kullanır.
Yıkadığı Çamaşırları asar.
Kuruyan Çamarları toplar.
Kuruyan Çamarları katlar.
Kuruyan Çamarları yerleştirir.
bulunduğu odadaki eşyaları yerlerine yerleştirir.
Eşyalarını asar.
Eşyalarını dolaba yerleştirir.
Elektrik süpürgesi kullanır.
Televizyonu açar kapar.
Telefon kullanır.
Radyo açar kapar.
Teyp kullanır.
Saç kurutma makinesi kullanır.
Çalar saati kurar.
Kapıyı anahtarla açar.
Kapıyı anahtarla kilitler.
Asansör kullanır.
Ütü yapar.
Ayakkabı boyar.
Fotoğraf makinesi kullanır.
Fotokopi makinesi kullanır.
Alışveriş yapar.
Toplu taşıma araçlarını kullanır.
Topluma açık yerlerde kurallara uyar.
Programın süresi 1000 ders saatidir.
Günlük Yaşam Becerileri Programının Uygulanması
Yaygın gelişimsel bozukluk tanısı almış bireylerin toplumsal yaşama uyum sağlamaları için gereken bilgi, beceri alışkanlıklar ve kazanımlar gerekmektedir. Günlük Yaşam becerileri’ndeki temel amaç, bu bireylerin çevreye olan bağımlılıklarını en az düzeye indirmektir.
Günlük Yaşam becerileri öğretim sürecindeki kazanımlar, hiyerarşik bir sıra izlememektedir. Kazanımlar belirlenirken bireyin özellikleri ve gereksinimleri dikkate alınmalıdır.
Yaygın gelişimsel bozukluk tanısı alan bireylerin, çevreden bilgi edinebilme ve bilgiyi genelleyebilme süreçlerinde güçlükleri vardır. Bu nedenle becerileri kazanmalarında daha fazla yönlendirilmeye, desteklenmeye, sürekli ve sistemli bir eğitime gereksinim duymaktadırlar.
Günlük Yaşam becerileri öğretim süreci; uzun süreli eğitim, sık tekrar, sözel ipuçları, model olma ve fiziksel yardımda bulunma gibi süreçlerin kullanılmasını gerektirmektedir.
Günlük Yaşam becerilerini kazanma; eğitime başlama zamanına, bireyin motor, dil, zihin ve duygu gelişimine bağlıdır. Bu becerilerin kazandırılabilmesi için bireyin önceden gerçekleştirmesi gereken ön koşul beceriler vardır. Bunlar; büyük ve küçük kasların kullanımını gerektiren beceriler, el göz koordinasyonu, hareketleri taklit etme, görsel dikkat ve basit yönergeleri anlamadır. Bireylerin bu becerileri gerçekleştirme düzeylerini belirlemenin yanı sıra, öğretimi etkileyecek ön koşul becerilerin de değerlendirilmesi gerekir.
Günlük Yaşamı devam ettirebilmek için gerekli olan becerilerin öğretiminde ortam düzenlemesi büyük önem taşımaktadır. Bunun için eğitim ortamında uygulama evinin oluşturulması ve bireylerin aktif olarak bu ortamdan yararlanmaları sağlanmalıdır.
Çalışma yerinin öğretilecek beceriye uygun seçilmesi öğrenmeyi kolaylaştıracaktır. Çalışmaların tamamen doğal ortamlarda yapılmasına dikkat edilmelidir. Örneğin; oturma odasıyla ilgili beceriler oturma odasında, yatak odasıyla ilgili beceriler yatak odasında, mutfakla ilgili beceriler mutfakta çalışılmalıdır. Bireylerin kazandıkları becerileri genellemesi için öğretim, doğal ortamlarda gerçekleştirilmelidir.
Öğretime başlamadan önce, öğretilecek beceriyle ilgili araçların önceden belirlenip çalışma sırasında hazır bulundurulması ve araçların tam ve sağlam olması gerekir. Ayrıca kullanılacak araçların bireyin bireysel gelişim özelliklerine uygun olmasına dikkat edilmelidir.
Öğretim ortamındaki sınırlılıklar günlük yaşamı devam ettirebilmek için gerekli olan becerilerin başka ortamlara aktarılmasının ve kalıcılığının sağlanmasını güçleştirebilmektedir. Ailelerin bu bireylerle geçirdikleri zaman diliminin daha uzun, öğrenmenin doğal ortamda daha kolay ve kalıcı olması nedeniyle önerilen bilgi ve becerilerin pekiştirilmesi ve süreklilik kazanması için aileyle iş birliğine gidilmeli ve aile eğitim programları geliştirilerek uygulanmalıdır.
Günlük Yaşam becerileri öğretiminde kullanılabilecek yöntem ve teknikler
- a) Beceri öğretim yöntemleri
Öğeleri zincirleme yöntemi
Tersine zincirleme yöntemi
Tüm beceri yöntemi
- b) Yanlışsız öğretim yöntemleri
Sabit bekleme süreli öğretim yöntemi
Artan bekleme süreli öğretim yöntemi
Davranış Öncesi ipucu ve sınama yöntemi
Davranış Öncesi ipucu ve Silikleştirme yöntemi
Aşamalı yardım
Eşzamanlı ipucu öğretim yöntemi
İpucunu giderek artırma yöntemi
- c) Açık Anlatım
Etkinlik çizelgeleriyle öğretim
- d) Video Modeliyle öğretim
- e) Gözleyerek öğrenme
Günlük Yaşam Becerileri Programının bölümleri
- MUTFAK İŞLERİ
- Mutfak Araçlarını Kullanma
a. Ocak
b. Mikser
c.Tost makinesi, Fırın
Basit Yemek Yapma
Temizlik ve düzen
a. Yemek masası hazırlama ve toplama
b. Yiyecek Servisi
c. İçecek Servisi
Elde Bulaşık yıkama
Bulaşık makinesinde Bulaşık yıkama
- EV İŞLERİ
- Ev Temizliği ve Bakımı
- Temizlik Araç Gereçlerini Kullanma
b. Elektrik süpürgesi - Giysilerin Bakmı
- Giysileri Katlama
b. Elde çamaşır yıkama
c. Çamaşır Makinesini Kullanma. Çamaşır Asma
d. Ütü yapma
e. Düğme Dikme
f. Ayakkabı boyama - ÇEŞİTLİ ARAÇ GEREÇLERİ KULLANMA
SaçKurutma Makinesi
Radyo
Teyp
Televizyon
Telefon
Çalar saat
Asansör
Fotoğraf Makinesi
Fotokopi Makinesi
- ULAŞIM ARAÇLARI
- TOPLUMA AÇIK YERLERDEKİ DAVRANIŞLARIMIZ
Günlük Yaşam Becerileri Programı Ölçme ve Değerlendirme
Bu Modülde Ölçme ve Değerlendirme süreci; kaba değerlendirme, öğretim öncesi değerlendirme, öğretim sürecini (ders saati) değerlendirme, son değerlendirme ve öğretim sonrası(dönem sonu) değerlendirme aşamalarından oluşmaktadr. Bu aşamaların her biri ile ilgili birer örnek ve örnek ile ilgili açıklamalar aşağıda verilmiştir.
- Kaba değerlendirme
- Günlük Yaşam becerileri değerlendirilirken Kaba Değerlendirme Formu’nda bağımsız olarak Yapılan beceriler (+), bağımsız olarak yapılamayan beceriler (-) olarak işaretlenmelidir. Açıklama Bölümüne ise değerlendirme sırasındaki gözlemler yazılmalıdır.
- Kaba Değerlendirme Formu’na kayıt yapılırken bireyin tepkilerine müdahale edilmemeli ve yardımda bulunulmamalıdır.
- Kaba değerlendirme sonucunda aile ile iş birliği yapılarak BEP hazırlanmalıdır. Kaba Değerlendirme Formunda tüm kazanımlara tüm kazanımlara yer verilmelidir.
- Öğretim öncesi değerlendirme
- Öğretim öncesi değerlendirme sonuçları, Performans Kayıt Tablosu’nda yer alan öğretim öncesi değerlendirme sütununa işaretlenmelidir.
b. Yapılan kaba değerlendirme sonucunda Günlük Yaşam becerilerinden içecek hazırlama kazanımının yetersiz olduğu ve bağımsız olarak yapamadığı varsayılarak bir örnek hazırlanmıştır. - Öğretim öncesi değerlendirmede öncelikle ele alınan içecek hazırlama becerisinin analizi yapılarak alt basamaklara ayrılmıştır. (1. Ayran yapar. 2. Kaşıkla yoğurt alır. 3. Yoğurdu bardağa koyar. 4. bardağa su koyar. 5. Ayran, kaşıkla köpürene dek karıştırır.)
Öğretim öncesi değerlendirme sütununa içecek hazırlama becerisi ile ilgili işaretleme yapılırken her bir alt basamak için bireye yönerge verilerek yapıp yapamadığına bakılır. Birey istenen beceriyi gerçekleştirirse forma (+), gerçekleştirmiyorsa (-) olarak işaretlenir.
- Öğretim sürecini değerlendirme
- Öğretim sürecini değerlendirme sonuçları, her ders saati sonunda Performans Kayıt Tablosu’nda yer alan öğretim süreci değerlendirme sütunlarına işaretlenir.
- Öğretim öncesini değerlendirme sonucuna göre bireyin bağımsız olarak yapamadığı kazanımın (İçecek hazırlar. ) alt basamakları üzerinde öğretim yapılacaktır.
- Her ders saati öğretiminin sonunda bireyin becerinin hangi basamağında kaldığı Performans Kayıt Tablosunda yer alan öğretim sürecini değerlendirme bölümüne işlenir.
Performans Kayıt Tablosu’nun sonunda yer alan Aile Bilgilendirme Bölümüne, içecek hazırlama becerisinin hem öğretiminin hem de kalıcılığının sağlanabilmesi için evde yapılacak tekrarlar ile ilgili açıklamalarda bulunulmuştur.
- Öğretim süreci değerlendirme sütununa içecek hazırlama becerisi ile ilgili işaretleme yapılırken her bir alt basamak için bireye yönerge verilir ve yapıp yapamadığına bakılır. Birey istenen beceriyi gerçekleştirirse ilgili sütuna (+) , gerçekleştiremiyorsa (-) olarak işaretleme yapılır.
- Son değerlendirme
Günlük Yaşam Becerileri’nde bulunan tüm kazanımlar için Performans Kayıt Tablosu’nda öğretim süreci değerlendirme basamakları gerçekleştiği (+ ya da B olarak işaretlendiği) zaman farklı soru ve materyallerle ezbere yapılıp yapılmadığını değerlendirmek amacıyla Son değerlendirme Formu hazırlanmalıdır.
- Öğretim Sonrası Değerlendirme
- Bireyin gelişimi, öğretim sürecini değerlendirme sonuçlarına uygun olarak her ay sonunda Dönem Sonu Bireysel Performans değerlendirme Formuna işlenmiştir.
- Dönem Sonu Bireysel Performans değerlendirme Formu doldurulurken kazanımın öğretimine hangi ayda başlanmış ise ilgili sütuna, kazanım gerçekleşti ise +, kazanım gerçekleşmedi ise – olarak işaretlenir. Gerçekleşmeyen Kazanımın öğretimine bir sonraki ayda devam edilir.
- Dönem Sonu Bireysel Performans değerlendirme Formu dönem sonunda uygulayıcılar tarafından bireyin tekrar değerlendirilmesi için veli aracılığı ile RAM’a gönderilir.
Özel eğitim Değerlendirme Kurulu’nca önerilen süre sonunda birey için gerçekleştirilmesi amaçlanan kazanımlardan gerçekleştirilemeyen ya da öğretimi yapılamayan kazananımların gerekçeleri, ayrıntılı olarak (1. öğretime hiç başlanmadı ise gerekçeleri 2. Öğretime başlanmış olmasına rağmen kazanım gerçekleştirilemedi ise hangi alt basamakta kalındığı) RAM Bilgilendirme Bölümünde açıklanacaktır.
